RSZ en andere inspectiediensten extra attent voor uitbuiting van Oekraïense vluchtelingen

Sociaal inspecteurs troffen in een slagerij in Antwerpen drie Oekraïense vrouwen aan die werkten voor een loon van 7 euro per uur. Alleenstaande mannen melden zich spontaan aan om “mooie en verzorgde Oekraïense vrouwen” huisvesting te bieden.

De inspecteurs van de RSZ en andere inspectiediensten zijn extra op hun hoede voor deze problematiek. Er staat veel op het spel, zegt Peter Van Hauwermeiren van de RSZ-directie Mensenhandel: “Voor Oekraïense arbeidskrachten die worden uitgebuit kan een inspectiebezoek de enige gelegenheid zijn voor hulp. Eén telefoontje kan in zulke gevallen het verschil maken.”

Kwetsbare groepen

De Oekraïners die naar ons land reizen, hoofdzakelijk vrouwen en kinderen, zijn onderweg extreem kwetsbaar. Ze worden benaderd door zowel geïsoleerde individuen als criminele groepen die actief zijn in mensenhandel, met het oog op seksuele en economische uitbuiting, en illegale adoptie.

De meest kwetsbare groepen zijn de niet-begeleide minderjarigen en alleenstaande vrouwen. Heel wat Oekraïense vrouwen dreigen in de prostitutie terecht te komen. De potentiële slachtoffers kunnen worden benaderd aan de grens met Oekraïne, tijdens de vluchtroute of treinrit, in de buurt van de registratiecentra, via sociale media, of op andere manieren.

Justitieminister Vincent Van Quickenborne heeft een Taskforce opgericht voor Oekraïense vluchtelingen. De eerste opdracht van die groep is de sensibilisering van de vluchtelingen door hen te waarschuwen voor de gevaren van mensenhandel. Zo wordt een boodschap verspreid via Facebook-, Telegram- en WhatsAppgroepen.

Welke signalen?

Onvermijdelijk zullen bij controles op het terrein steeds meer Oekraïners worden aangetroffen. Onze inspecteurs en die van de andere inspectiediensten, hebben daarbij bijzondere aandacht voor mogelijke signalen of indicaties van uitbuiting.

• Hebben zij verblijfsdocumenten en hebben zij die zelf in hun bezit?
• Zijn zij correct ingeschreven bij de gemeente en/of zijn zij correct geregistreerd?
• Worden zij betaald volgens de Belgische loonnormen (het minimumloon in Oekraïne bedraagt minder dan 200 euro)?
• Is er een arbeidsovereenkomst ondertekend?
• Wat is de arbeidsduur?
• Moest er betaald worden voor de reis naar België?
• Is de vluchteling geïsoleerd of kan deze vrij contact hebben met de buitenwereld? Hoe en bij wie is de persoon gehuisvest?

“Onze inspecteurs weten perfect wat normale arbeidsomstandigheden zijn en wat onaanvaardbaar is”, zegt Peter Van Hauwermeiren. “Zij zijn daarom heel goed geplaatst om op te treden in uitbuitingssituaties.”

Wat doet de inspectie bij indicaties van uitbuiting?

Als er indicaties van uitbuiting zijn, volgen de sociaal inspecteurs de wettelijke procedure die is voorzien voor vermoedelijke slachtoffers van mensenhandel:

1. het potentiële slachtoffer inlichten over de procedure door gebruik te maken van een meertalige brochure voor slachtoffers van mensenhandel;
2. één van de erkende gespecialiseerde opvangcentra contacteren (24/7);
3. de arbeidsauditeur contacteren.

De sociaal inspecteurs moeten hun vaststellingen ook aan de Federale Gerechtelijke Politie meedelen. Zij zorgt voor de coördinatie en de informatie-uitwisseling op nationaal en internationaal niveau, en stelt een tactisch beeld op van het fenomeen.

Meer informatie

Download de folder met informatie voor Oekraïense vluchtelingen (Oekraïens, Russisch en Engels)

Wie hulp nodig heeft in een situatie van uitbuiting, kan contact opnemen met van de volgende organisaties, die gespecialiseerd zijn in hulp aan slachtoffers van mensenhandel: Pag-Asa, Payoke (Vlaanderen) of Sürya (Wallonië).

Neem bij direct gevaar altijd contact op met de politie op het nummer 101.