Arbeidsmarktanalyse voor het vierde kwartaal 2022
Ten opzichte van dezelfde periode in 2021 vertoonde de loontrekkende tewerkstelling in het vierde kwartaal 2022 nog steeds een beeld van stevige heropleving.
In het vierde kwartaal 2022 zijn vrijwel alle coronamaatregelen opgeheven, terwijl er in het vierde kwartaal 2021 (referentiekwartaal) wel nog een lichte impact was, vooral op het einde van dat kwartaal. Het aantal mensen met een job (tewerkgestelde werknemers) steeg sterk (+1,2%), maar het aantal jobs (arbeidsplaatsen) (+1,6%) nam nog sterker toe. De sterkere stijging van het aantal arbeidsplaatsen is het gevolg van de bijzonder sterke groei van het aantal flexijobs, jobs die meestal ingevuld zijn door mensen die reeds een andere job hebben.
Het gepresteerde arbeidsvolume (uitgedrukt in voltijdsequivalenten) herstelde sterk (+2,2%), de tijdelijke werkloosheid – corona is volledig weggevallen.
Coronacrisis en arbeidsmarkt
De volledige of gedeeltelijke sluiting van heel wat ondernemingen uit zich in hoofdzaak op twee manieren op de arbeidsmarkt: het toepassen van tijdelijke werkloosheid en het stopzetten of niet hernieuwen van tijdelijke contracten. Die fenomenen zijn beide zichtbaar in de cijfers, zij het op een andere manier.
Bij tijdelijke werkloosheid blijft de band tussen werknemer en werkgever behouden, maar worden geen of slechts gedeeltelijke prestaties verricht. Dat geeft een directe daling van het arbeidsvolume in voltijdsequivalenten.
Het stopzetten of niet hernieuwen van tijdelijke contracten geeft vooral in de sectoren waar veel zeer tijdelijke contracten voorkomen (uitzendsector, horeca,…) een onmiddellijke daling van het aantal arbeidsplaatsen. Omdat deze zeer tijdelijke jobs vaak bijkomende jobs zijn (zoals de flexi-jobs in de horeca), is de daling van het aantal tewerkgestelde werknemers minder uitgesproken. Ook het verlies aan arbeidsvolume van deze jobs is eerder beperkt.
Sectoranalyse
Methodologische noot
Er werd in het eerste kwartaal 2022 een methodologische aanpassing doorgevoerd als gevolg van een wijziging in de RSZ-aangifte. Hierdoor worden nu alle lokale mandatarissen (burgemeesters, schepenen,..) meegeteld, ook als ze reeds sociale bescherming genoten uit hoofde van een andere hoedanigheid of een andere beroepsactiviteit. Ook worden vrijwillige brandweerlieden en ambulanciers opgenomen indien ze een minimum aan vergoedingen hebben voor niet-uitzonderlijke prestaties. Hierdoor worden een 5.500 arbeidsplaatsen extra geteld, het aantal tewerkgestelde werknemers (personen met een job) neemt hierdoor toe met ongeveer 2.500 eenheden en het toegevoegde arbeidsvolume in voltijdsequivalenten bedraagt ongeveer 3.400. Deze aanpassing is geconcentreerd in de sector “Openbaar bestuur” en zit volledig onder de “overheidssector – plaatselijke en provinciale besturen”.
Landbouw, bosbouw en visserij
In de land- en tuinbouw bestaat de loontrekkende tewerkstelling in belangrijke mate uit seizoensarbeid in de vorm van gelegenheidsarbeid. Het aantal arbeidsplaatsen op 31 december 2022 was -1,4% lager dan in 2021. Het arbeidsvolume lag in het tweede kwartaal wel -4,9% lager dan in het vierde kwartaal 2021, doordat de piek van het oogstseizoen in de fruitsector vroeger viel (meer in het derde kwartaal).
Industrie en bouw
De opgelegde coronamaatregelen hadden niet veel directe invloed op de industrie en de bouw. De evolutie in de industrie en bouw wordt meer bepaald door de vraag naar goederen en de aanlevering van grondstoffen en onderdelen.
In het vierde kwartaal 2022 steeg in de “Industrie, energie en Bouw” zowel het aantal arbeidsplaatsen (+1,0% t.o.v. 2021) als het arbeidsvolume (+1,6% t.o.v. 2021). De impact van de energiecrisis en sterke stijging van de grondstoffenprijzen op de tewerkstelling blijft beperkt.
In de meeste deelsectoren steeg het arbeidsvolume en het aantal arbeidsplaatsen ten opzichte van het vierde kwartaal 2021. De sterkste groeiers zijn de farmaceutische nijverheid (+4,8% in arbeidsplaatsen en +5,9% in arbeidsvolume), de voedingsnijverheid (+1,9% in arbeidsplaatsen en +2,9% in arbeidsvolume) en de “Vervaardiging van machines, apparaten en werktuigen, n.e.v” (+2,8% in arbeidsplaatsen en +3,7% in arbeidsvolume). De tewerkstelling in de “Textiel, kleding en leernijverheid” daalde (-1,9% in arbeidsplaatsen en -4,7% in arbeidsvolume).
In de bouw steeg zowel het aantal arbeidsplaatsen (+0,7%) als het arbeidsvolume in voltijdsequivalenten (+1,3%) ten opzichte van het vierde kwartaal 2021.
Dienstverlenende sectoren
In de commerciële dienstverlening werden in het vierde kwartaal 2021 nog meerdere sectoren geconfronteerd met beperkende coronamaatregelen. In het vierde kwartaal 2022 zijn deze volledig opgeheven. De evolutie van de tewerkstelling op jaarbasis in deze sectoren is dus mede het gevolg van de afbouw van de coronamaatregelen.
Globaal stegen zowel het aantal arbeidsplaatsen (+2,3% t.o.v. 2021) als het arbeidsvolume (+2,9% t.o.v. 2021) sterk. In vrijwel alle deelsectoren is de trend positief. Alleen in de financiële sector blijft de structurele daling van de tewerkstelling aanhouden, maar deze is steeds beperkter (-0,4%). In de sectoren “Informatie en communicatie” (+4,6% in arbeidsplaatsen, +5,8% in arbeidsvolume) en “Vrije beroepen en wetenschappelijke en technische activiteiten” (+5% in arbeidsplaatsen, +6,3% in arbeidsvolume) is de trend al enige tijd structureel sterk positief. De sterk positieve trend in de sector “Administratieve en ondersteunende diensten” (onder meer herstel door de beperktere impact van de coronamaatregelen) is bijna volledig stilgevallen, vooral door de beperktere inzet van uitzendkrachten (+1,2% in arbeidsplaatsen, +0,1% in arbeidsvolume).
In de horeca met veel werknemers met zeer korte contracten leiden beperkende maatregelen snel tot sterke dalingen in arbeidsplaatsen. Deze jobs worden ook snel opnieuw ingevuld als de beperkingen wegvallen: ten opzichte van het vierde kwartaal 2021 (op het einde waarvan de horeca terug meer beperkingen kreeg opgelegd) steeg het aantal arbeidsplaatsen (+11%) en het arbeidsvolume (+12,3%) nog fors. De tewerkstelling in de horeca komt daarmee in arbeidsvolume licht boven het niveau van 2019.
In de niet-commerciële dienstverlening was de impact van de coronacrisis op de tewerkstelling relatief beperkt. In het vierde kwartaal 2022steeg de tewerkstelling (+0,8% in arbeidsplaatsen, +1,4% in arbeidsvolume t.o.v. 2021, cijfers gecorrigeerd voor de methodologische aanpassing). De groei was er vooral in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening (+1,2% in arbeidsplaatsen, +2,4% in arbeidsvolume t.o.v. 2021). Bij “Kunst, amusement en recreatie” is er een sterke herneming ten opzichte van het vierde kwartaal 2021 dat nog onderhevig was aan een aantal beperkende coronamaatregelen (+4% in arbeidsplaatsen, +7% in arbeidsvolume).
Uitzendarbeid
De vraag naar arbeidskrachten via uitzendarbeid valt terug. Eind december 2022 werden in de uitzendarbeid evenveel arbeidsplaatsen geteld dan eind december 2021 (-1% bij arbeiders, +2% bij bedienden). Het arbeidsvolume in voltijdsequivalenten daalde wel ten opzichte van het vierde kwartaal 2021 (-6% ; -7,4% bij arbeiders, -4,5% bij bedienden).
Privé versus overheid
De toename in het aantal arbeidsplaatsen vond zowel plaats in de privésector (+1,9% t.o.v. 2021), als bij de overheidssector (+0,2% t.o.v. 2021, gecorrigeerd voor de methodologische aanpassing).
De toename van het arbeidsvolume deed zich hoofdzakelijk voor in de privésector (+2,7% t.o.v. 2021), in de overheidssector was de stijging van het arbeidsvolume beperkter (+0,4% t.o.v. 2021, gecorrigeerd voor de methodologische aanpassing).
Werknemersprofiel
De toename van het aantal arbeidsplaatsen was gelijk bij mannen en vrouwen (+1,6%). De toename van het arbeidsvolume was daarentegen iets sterker vrouwen dan bij mannen (+1,8% bij mannen en +2,7% bij vrouwen).
De stijging van het aantal arbeidsplaatsen blijft het sterkst bij de jongste en oudste leeftijdsgroepen, (+4,2% bij de min-25-jarigen, +16,7% bij de 65+). De toename bij deze oudste leeftijdsgroep is vooral het gevolg van de toename van de flexijobs. Ook het herstel van het arbeidsvolume deed zich sterker voor in de jongste en oudste leeftijdsgroepen (+3,7% bij de jongeren onder 25 jaar, +20% bij de 65+). (Opm. voor de jongste leeftijdsgroepen: het volume van studentenarbeid nam in het vierde kwartaal 2022 met 6% af).
De toename van het aantal arbeidsplaatsen was het sterkst bij de inwoners van het Brussels Gewest (+3,1%, tegenover +1,7% voor het Vlaams Gewest en +0,9% voor het Waals Gewest) en ook het herstel van het arbeidsvolume was het sterkst bij de inwoners van het Brussels Gewest (+4,8%, tegenover ongeveer +2,2% in het Vlaamse Gewest en +1,5% in het Waalse Gewest).
